Nie będzie odkrywczym stwierdzenie, że Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa skrywa w swoich zasobach prawdziwe perełki. Jedną z nich jest – używając współczesnej terminologii – „album”, czy też „katalog” pieczęci gminnych z obszaru zachodniej Galicji. Dokładny tytuł wydanej w 1916 r. w Wadowicach publikacji brzmi: „Pieczęcie gminne z godłami z końca 18go stul. powiatów sąd. Andrychów, Biała, Kalwarya, Kęty, Jordanów, Maków, Milówka, Myślenice, Oświęcim, Skawina, Sucha, Wadowice, Żywiec”. Interesująco przedstawia się wstęp, więc przytoczę go w całości:
Pieczęcie te wprowadził rząd austryacki z końcem 18 wieku. Przeznaczone były do odciskania na laku a więc wgłębione i tak ich używano. Dopiero koło roku 1815 zaczęto je odbijać przez okopcenie nad świecą i przyciśnięcie do zwilżonego (…) papieru. Godła ustanowiły sobie zapewne same gminy w tym celu aby analfabeci mogli po godle rozpoznać gminę. Tłoki tych pieczęci wskutek wieloletniego używania i pożarów zniszczały i koło roku 1880 pojawiły się nowe (wypukłe) do odciskania farbą (zupełnie nietrwałe) – jeszcze z godłami, ale z napisem zamiast „wieś N.N.” – „Urząd gminny N.N.”. Na pieczątkach z końca 19 wieku już rzadko spotyka się godła. W latach wojny europejskiej i te pieczęcie się zużyły i gminy używają pieczęci bez godeł. Pieczęcie te wyszukałem z wielkim nakładem czasu w starych aktach sądowych, wyciąłem i z powodu niedokładności odbitek, starannie zretuszowałem. Główny zbiór darowałem do Muzeum Narodowego w Krakowie i między temi są unikaty które tylko w jednym egzemplarzu napotkałem. W niniejszym zbiorze są te które znalazłem w dwóch lub więcej odbitkach. Są one rzadkością a może unikatem, gdyż takiego zbioru w żadnem muzeum nie widziałem. Cyfry ołówkiem napisane oznaczają datę dokumentu z którego odnośną pieczęć wyciąłem.
Należy zaznaczyć, że „album” nie zawiera tylko pieczęci gminnych, ale również godła parafialne, o czym we wstępie nie znajdziemy informacji, a z tytułu również to nie wynika. Ponadto jako miłośnik ziemi oświęcimskiej jestem nieco rozczarowany, ponieważ występują duże braki względem pieczęci z gmin wokół Oświęcimia. Co ciekawe na samym końcu umieszczona została luźna kartka z listą dotyczącą właśnie powiatu oświęcimskiego i oznaczeniem niektórych pozycji. Brakuje na przykład Polanki Wielkiej, czy sąsiedniej Poręby.
Całe opracowanie można sobie pobrać ze strony biblioteki (LINK). Problem polega jednak na tym, że udostępniany plik PDF ma spore rozmiary i jego przeglądanie jest dość uciążliwe. Dlatego wybrałem kilkanaście przykładów pieczęci i zamieściłem poniżej.